راز موفقیت در ارائه سمینار ارشد از زبان اساتید دانشگاه
اساتید دانشگاه هم روزی دانشجو بودند! شاید از این گفته خنده تان بگیرد! اما مسلما آنها راز موفقیت ارائه سمینار ارشد را به خوبی می دانستند که اکنون به استادی رسیده اند. پس شنیدن این راز از زبان آنها مثل رفتن نیمی از راه است. نیم دیگر به پشتکار و خلاقیت شما بستگی دارد. البته سمینار دادن در واقع حرفۀ یک آکادمیسین است و باید هم در آن به مهارت برسد. در واقع یک شخصیت دانشگاهی و آکادمیک هر چقدر هم دانشمند باشد، اگر در بازگویی دانش خود ناتوان باشد، موفق به شمار نمی رود.
ارائه سمینار ارشد: هنری که سخنرانی و دانش را با هم ترکیب می کند!
استادی که در ارائه سمینار ماهر باشد مسلما یک سخنران برجسته است. این هنر ترکیبی از هنر سخنرانی و مقاله علمی است. وقتی داده های علمی خود را با مهارت های سخنورانه به روشنی در چارچوب زمان تعیین شده، ارائه کنیم در حرفه خود موفق تلقی می شویم. یکی از وظایفی که دانشجویان کارشناسی ارشد دارند، سمینار دادن است. مسلما همه از سخنرانی در برابر گروهی از نخبگان آکادمیک مضطرب می شوند اما برای دریافت کارشناسی ارشد، باید بر این اضطراب مسلط شد. معمولا ما زمانی اضطراب داریم که با اصول و روش های یک روند یا حرفه نا آشنا باشیم. زمانی که با اصول آشنا شویم اضطراب ما ناپدید می شود. بیایید این اصول را با هم از زبان اساتید دانشگاه بشنویم.
هنر زمان بندی: مهارتی که مخاطبان را هوشیار نگه می دارد!
اگر از یک استاد دانشگاه بخواهید که سمینار موفق را در یک عبارت خلاصه کند خواهد گفت: هنر زمان بندی. در این هنر شما باید موضوع سمینار را به چند بخش تقسیم کنید. در واقع شما موضوع خود را با زمان، پیکره بندی می کنید. این کار به سخنرانی شما تنوع می بخشد. به هر حال فراموش نکنید سخنران موفق کسی است که هنر خسته نکردن شنونده را به خوبی بلد باشد. شنونده ای که خسته نشود با دقت به همه گفته های شما گوش می دهد. شما رهبر سخنرانی و سمینار خود هستید و باید تصمیم بگیرید که یک رهبر خوب باشید یا یک رهبر بد. رهبر بد کسی است که شنوندگانش را خسته می کند یا به عبارتی بهتر کسی است که هنر زمان بندی را بلد نباشد.
یک تصویر خوب، به اندازه یک کتاب حرف می زند!
تصاویر همیشه انسان را در طول تاریخ خود مسحور کرده اند. یک سمینار استاندارد و حرفه ای هم به این سنت دیرینه پایبند است و از اسلایدهای متنی و تصویری به خوبی استفاده می کند. وقتی تصویر جذابی را نمایش می دهید نگاه حاضران خود به خود به آن میخکوب می شود. این زمان برای شما طلایی است و باید از این تمرکز برای بیان داده ها و یافته ها یا محتوای سمینار خود بهره برداری کنید. ساختار ذهن ما به طور طبیعی تصویری است و بر بینایی تکیه دارد. پس اسلایدها و تصاویر باید از مهم ترین بخش های سمینار شما باشد.
امروزه فناوری تصویری به مرزهای جادوگری نزدیک شده است و شما به سادگی می توانید با تدوین یک پاورپوینت قوی هم زمان بندی را در اختیار داشته باشید و هم با کمک تصویر، سمینار خود را جذاب نگه دارید. البته در اینجا یک راز کوچک وجود دارد که قطعا اساتید دانشگاه کارکشته آن را به خوبی لمس کرده اند. این راز کوچک می گوید که بهتر است از تصویر ثابت استفاده کنید. تصاویر متحرک یا انیمیشن ها ذهن حاضران را پریشان می کنند. تنها در صورتی که ضرورت ایجاب کند از تصاویر متحرک و آن هم خیلی کم استفاده کنید.
ازدحام داده ها ذهن مخاطب را از شما دور می کند!
می دانید چه چیزی شنوندگان را در یک سمینار خسته می کند؟ یک استاد مجرب دانشگاه خواهد گفت اطلاعات بیش از حد. وقتی ذهن با اطلاعات زیاد بمباران شود، توان خود را برای پردازش اطلاعات داده شده از دست می دهد. بنابراین برای اینکه شنوندگان شما هوشیاری و تمرکز خود را تا انتهای سمینار حفظ کنند نباید آنها را با داده های پی در پی خسته کنید. در اسلاید سازی هم باید به روش سادگی عمیق رو بیاورید. سادگی عمیق چیست؟ سادگی عمیق یعنی توان همه فهم کردن داده های علمی پیچیده. اسلایدهای پر جزئیات و نمودارهای پیچیده به احتمال زیاد سمینار شما را از موفق بودن دور می کنند.
پس راه چاره چیست؟ بهترین راه، استفاده از طراحی اینفوگرافیک است. Infographic از دو کلمه Information به معنای اطلاعات و Graphic به همان معنای گرافیک است. در واقع این روش یکی از جذاب ترین روش های ارتباط بصری است که با کمک طراحی خلاقانه و رسانه های دیداری می کوشد درک مخاطب را از محتوا افزایش دهد. وقتی داده ها و یافته های علمی شما، با کمک نمودارهای اینفوگرافیک ساده شده باشند به سادگی و با کمی توضیح فهمیده می شوند. یکی از جالب ترین بخش های این شیوه از ارتباط بصری استفاده خلاقانه از فضاهای خالی است. در واقع تصاویر شلوغ، مخاطب را سردرگم می کنند. فضاهای خالی به ذهن انسان فرصت استراحت و تمرکز بیشتر بر داده های بصری نمایش داده شده را می دهند.
سمیناریست ماهر چه کسی است؟
اگر اختراع یک واژه مجاز باشد به خود جرات می دهیم و واژه سمیناریست را اختراع می کنیم. در ارائه سمینار ارشد شما باید یک سمیناریست ماهر باشید. شنوندگان، سخنرانی را دوست دارند که سمیناریست ماهری باشد. یعنی جذابیت و علم را با هم به خوبی ترکیب کند. شما هم باید در زمان انجام سمینار ارشد خود این دو ویژگی را با هم ترکیب کنید. یک سمیناریست موفق از دو حالت خارج نیست یا خود این داده ها را تولید کرده یا آنها را از منابع دیگر گردآوری کرده است. اگر خودتان، دانش تولید کرده اید که خود به خود به یک منبع علمی تبدیل می شوید. اما اگر از منابع دیگر استفاده کرده اید منابع شما باید حتما موثق و علمی باشند. یعنی جامعه علمی آنها را به عنوان منابع معتبر قبول داشته باشد. در علم همیشه آخرین داده های تایید شده، پایه هر ارجاعی قرار می گیرند. در نتیجه منابع شما هم باید دو ویژگی نوآوری و اعتبار علمی را با هم داشته باشند.
در ارائه سمینار خود عادلانه رفتار کنید!
از نگاه یک استاد دانشگاه، همه کسانی که در ارائه سیمار حاضرند باید از امکان دیدن و شنیدن آن به شکل عادلانه ای برخوردار باشند. فرمت ها و شیوه های ارائه و نمایش یعنی بخش فنی و تکنیکی کار هم مهم اند. تصاویر و متن ها باید به اندازه ای بزرگ باشند که از دور به خوبی دیده و خوانده شوند. این همان عدالت توزیعی در جهان دانش است. همه بخش های سمینار باید گام به گام مخاطبان را به نتیجه گیری نهایی هدایت کنند. بنابراین چیدمان تصاویر، متن ها و نمودارها باید از یک ساختار منطقی برخوردار باشد. بدون این پیوند منطقی و علی، ارائه شما گسیخته و ناموفق خواهد بود. مقدمه، تنه، شواهد و نمودارها همه باید نتیجه گیری شما را منطقی جلوه داده و از آن حمایت کنند. به این معنا که با چنین منطقی در چیدمان داده ها و شواهد، نتیجه گیری شما ناگزیر و ضروری به نظر برسد.
یک نسخه برای همه!
در پایان برای اینکه سمیناریست موفقی شوید برای شما یک نسخه تجربی خیلی ویژه می پیچیم. این نسخه حاوی عصاره تجربیات اساتید دانشگاه است. وقتی سمینار اساتید برجسته دانشگاه را بررسی می کنید در همۀ آنها مشترکاتی پیدا می کنید. این مشترکات در واقع همان عصاره تجربیات اساتید موفق یا همان نسخه ما برای شما هستند.
هیچ گاه بدون تمرین سمینار ندهید.
هدف های خود را پیشاپیش برای خود روشن کرده و به همین دلیل هم در ارائه آنها به مخاطبان خود همان روشنی را رعایت کنید.
سرعت حرف زدن در سمینار و موفقیت آن اهمیتی محوری دارد. مغز انسان به ضرباهنگ های کلامی خاصی توجه نشان می دهد که در واقع نه خیلی کند و نه خیلی تند باشند. سرعت خود را بر اساس محتوای سمینار و دانش مخاطبان خود تعیین کنید. اگر داده های شما تازگی داشته باشند مخاطبان برای درک آنها به زمان بیشتری نیاز دارند. در اینجا ضرباهنگ سخنرانی شما می تواند شمرده تر شود. این کار برای هضم داده های تازه ضروری است. در عین حال روشنی و وضوح را فدای سرعت و سرعت را فدای وضوح نکنید.
مقبول ترین میانگین زمانی نمایش هر اسلایدی یک دقیقه است. این زمانِ استاندارد نمایش هر اسلاید است. شما بر اساس درونمایه و اطلاعات بصری و متنی اسلایدهای خود و نیز با توجه به این زمان بندی استاندارد یک دقیقه ای، زمان بندی خاص سمینار خود را طراحی کنید.
یک سخنران حرفه ای هرگز ارتباط چشمی خود را با مخاطبان خود از دست نمی دهد. این کار نوعی ارتباط دو جانبه و شخصی پدید می آورد که در موفقیت سمینار تاثیر گذار است. وقتی مخاطب از راه تماس چشمی، خود را شخصا مخاطب شما بداند با دقت بیشتری به ارائه شما گوش می دهد. البته نگاه شما باید بین همه حاضران به طور مساوی به گردش درآید. اگر فقط به یک نفر نگاه کنید و حرف بزنید، بقیه خود را مخاطب شما نخواهند دانست و علاقه خود را کم کم به سمینار شما از دست خواهند داد.
