بلوغ زودرس در کودکان چیست و چه اختلالاتی به همراه دارد؟ بلوغ را در کودکمان بهتر بشناسیم!

همه ی پدر ها و مادر ها از بالغ شدن فرزندانشان احساس شادمانی می کنند و حتی در بسیاری از فرهنگ ها، بلوغ کودکان جشن گرفته می شود. اما اگر بلوغ در کودکان پیش از سن مقرر صورت بگیرد، کودک دچار بلوغ زودرس می شود که او را با چالش های جدیدی مواجه خواهد ساخت. بلوغ زودرس در کودکان نشانه های مختلفی دارد و در معنای کلی، به ظاهر شدن علائم بلوغ جسمی، هورمونی و جنسی در سنین پایین اشاره دارد.

نشانه های بلوغ زودرس چیست؟

بلوغ جنسی و جسمی، دوره ای از رشد آدمی است که صفات ثانویه جنسی در انسان ظاهر می شود که در طی آن، فرد قدرت باروری و تولید مثل را پیدا می کند. دوره بلوغ، همان طور که از اسمش مشخص است یک دوره است و مختص یک روز و یک ماه نیست؛ بنابراین اولین نشانه های آن، بیانگر بلوغ نیست بلکه به معنی شروع دوره ی آن است. سن بلوغ، در دختران معمولا بین سنین 8 تا 13 سال و در پسر ها بین سنین 9 تا 16 سال رخ می دهد. اگر نشانه های بلوغ زودتر از زمانی که ذکر شد اتفاق بیفتد، بدان اصطلاح بلوغ زودرس اطلاق می شود.

تعریف جامع بلوغ زودرس

هنگامی که بدن یک کودک خیلی زود به یک بزرگسال و انسان بالغ تبدیل می شود برای دختران قبل از سن 8 سالگی و برای پسران قبل از سن 9 سالگی کودک دچار بلوغ زودرس شده است. رشد سریع استخوان ها و عضلات، تغییر شکل و اندازه بدن و رشد توانایی بدن در تولید مثل از علائم اولیه آن هستند.

علائم

علائم و نشانه های بلوغ زودرس شامل موارد زیر می شود: قبل از 8 سالگی در دختران و قبل از 9 سالگی در پسران.

• رشد سینه ها و شروع عادت ماهانه در دختران
• رشد آلت تناسلی و بیضه ها در پسران
•  ظهور موی صورت و صدای بم در پسران
• رشد موی زیر بغل در دختران و پسران
• رشد سریع بدن
• آکنه
• بوی بد عرق

بلوغ همواره با رشد جسمی و ذهنی به صورت توامان همراه است و زمانی که بالغ شدن جسم، زودتر از بالغ شدن ذهن صورت گیرد، می تواند نوجوان را با مشکلات متعدد جسمی و روانی و البته خطراتی مواجه سازد.

بلوغ تحت تاثیر غده هیپوفیز و هیپوتالاموس اتفاق می افتد:

بر اثر تاثیر غده هیپوتالاموس در مغز و دستگاه عصبی مرکزی، هورمون های جنسی تحریک می شوند و بلوغ در انسان رخ می افتد. تحریک غدد می تواند تحت تاثیر ژنتیک یا عوامل محیطی باشد. در هر دو صورت اگر نشانه های بلوغ زودرس در فرزند شما مشاهده شد، لازم است کودک را به یک پزشک غدد اطفال معرفی کنید.

دوره بلوغ تحت تاثیر چه عواملی کنترل می شود؟

عارضه بلوغ زودرس در دختران بیشتر رخ می دهد. اگر چه بلوغ تحت تاثیر هورمون های بدن صورت می گیرد، اما عوامل متعددی هستند که بر بلوغ زودرس اثر گذار هستند. از این عوامل می توان ژنوم فرد، نوع تغذیه، موقعیت جغرافیایی، حالت روانی، ویژگی های محیطی و خانوادگی، وضعیت سلامتی، شرایط خاصی مانند عفونت، تومورها، اختلالات مغزی و وضعیت جسمی مانند قد یا وزن و … را نام برد:

• ژنتیک:

ژنوم فرد اصلی ترین عاملی است که بلوغ را تحت کنترل دارد. اگر فرزند شما درست در همان زمانی که شما بالغ شدید، به سن بلوغ می رسد این مساله حاکی از ژنتیکی بودن آن است.

• مناطق جغرافیایی:

محیط جغرافیایی یکی دیگر از عواملی ست که بلوغ را تحت تاثیر قرار می دهد. بر اساس شواهد مشاهده شده است کودکان مناطق جغرافیایی خاصی زودتر یا دیرتر از سایر کودکان به سن بلوغ می رسند و این مساله تاثیر محیط جغرافیایی را بر بلوغ اثبات می کند.

• جنسیت:

آمار ها نشان می دهد بلوغ زودرس در دختران بیش از پسران مشاهده می شود.

• اضافه وزن:

رابطه ی وزن با بلوغ زودرس به اثبات رسیده است و در دختران رابطه ی مستقیم دارد . هر چه وزن کودک دختر بیشتر باشد، نشانه های بلوغ در او زودتر اتفاق می افتد. اما این مساله در پسران برعکس است. به این معنی که پسران لاغر بیش از هم سالان خود در معرض این عارضه هستند.

• بیماری های مختلف:

در موارد خاص و نادر بیماری هایی که باعث اختلالات هورمونی شده و باعث آزاد شدن غیر طبیعی هورمون ها در بدن می شوند، مانند سندروم McCune-Albright در رخ دادن این عارضه موثر هستند.

• قرار گیری در معرض دارو های افزایش دهنده هورمون های جنسی:

داروها یا مکلم های غذایی مختلفی  “مانند استفاده بی رویه از زینک” استفاده از کرم های حاوی استروژن مصنوعی وجود دارد که می تواند باعث ترشح بیشتر هورمون های جنسی شود و فرد را در معرض بلوغ زودرس قرار دهد.

• پرتودرمانی

پرتودرمانی در برخی موارد می تواند تاثیر گذار باشد. مانند پس از دریافت پرتودرمانی برای سیستم عصبی، درمان رادیواکتیو برای تومورها، لوسمی یا سایر شرایط می تواند خطر بلوغ زودرس را افزایش دهد.

• مواجهه با مسائل جنسی:

مواجه شدن کودک با مسائل جنسی، یکی دیگر از عواملی ست که باعث برانگیختن حس کنجکاوی و ترشح هورمون های جنسی در کودک می شود. به بیان دیگر ثابت شده است کودکانی که تحت تاثیر ویدئو های جنسی هستند، زودتر به بلوغ جنسی می رسند.