نقاشی کودکان و جهانی گسترده تر از آن چه در ذهن ما وجود دارد …..
نقاشی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های کودکی است. همه‌ی ما، بخشی از بهترین خاطراتمان را لابه‌لای دفترهای نقاشی‌مان جا گذاشته‌ایم. همه‌ی کودکان نقاشی کردن را دوست دارند و از آن لذت می‌برند. نقاشی ، کودک را از دنیای ممنوعیت‌ها رها می‌سازد و باعث می‌شود او بتواند به طور ناخودآگاه، از مسائل درونی، دغدغه‌ها، مشکلات و نگرانی‌هایش سخن بگوید. ازین جهت می‌باشد که نقاشی کردن برای کودکان از اهمیت زیادی برخوردار است.
در این محتوا از وب‌‌سایت پروماگ قصد داریم، راجع به نقاشی کودکان اطلاعاتی ارزشمند در اختیار شما قرار دهیم که بدون شک، خواندن آن خالی از لطف نخواهد بود. از شما دعوت می‌کنیم همراه ما باشید:
تکمیل خط خطی کودک به نقاشی :
کودکان از حدود سن یک سالگی به بعد، یاد می‌گیرند که مداد را در دست بگیرند. اما به دلیل عدم تسلط کافی، نمی‌توانند خطوط معنی‌داری را بر روی کاغذ بکشند. به مرور و با تسلط بیشتر کودک بر دستانش و البته مداد، خط‌خطی‌های کودکانه او از نظر ساختار و محتوا، معنادار می‌شود.
به طور معمول کودک بعد از عبور از سه سالگی، تنها به اثرگذاری بر روی کاغذ و لذتی که ازین کار میبرد، نمی‌اندیشد؛ بلکه کم‌کم سعی می‌کند نگرانی‌ها و امیال و آرزوهایش را بر روی کاغذ سفید و به زبان خودش بیان کند و ازین طریق، خود را تخلیه کند! و این روال آهسته آهسته، گسترش یافته و شکل معنادارتری به خود می‌گیرد.
بررسی‌های عمل آمده بر نقاشی کودکان در نقاط مختلف جهان، حاکی ازین واقعیت است که مبانی بنیادین نقاشی در بین همه‌ی کودکان یکسان و مشترک است. به این معنی که همه‌ی کودکان جهان، به یک زبان نقاشی می‌کشند. به بیان دیگر، آنچه در نقاشی‌های همه‌ی کودکان بیان می‌شود، مفاهیمی تقریبا یکسان و مشترک دارد.
تاثیر نقاشی بر زندگی عاطفی کودک :
نقاشی ابزار مفیدی است که کودک از طریق آن، می‌تواند حالات درونی، احساسات آنی و تحریکات درونی خود را آشکار سازد. به همین دلیل است که می‌توان از طریق نقاشی کودکان، به احساسات درونی آن‌ها و مشکلاتی که آن‌ها را آزار می‌دهد و باعث بروز ناهنجاری در آن ها می‌شود، پی برد.
کودک از طریق نقاشی ، کشمکش‌ها و دلهره‌های درونی‌اش را آشکار می‌کند و ازین طریق از شدت و اثر سوء آن می‌کاهد.
تفسیر نقاشی کودک!
امروزه شاهد این هستیم که در همه جا از تفسیر نقاشی کودک سخن گفته می‌شود و حتی بسیاری از افراد در شبکه‌های اجتماعی یا سایت‌های مختلف، اقدام به تفسیر نقاشی کودکان می‌کنند. از نظر حرفه‌ای، تفسیر نقاشی کودک کاری بسیار مشکل و دارای تخصص بسیار است و هرگز نمی‌توان با فرستادن یک نقاشی که معلوم نیست کودک آن را تحت چه شرایطی کشیده، اقدام به تفسیر نقاشی کودک کرد.
بنابراین هرگز دچار این اشتباه نشوید که با ارسال نقاشی کودکتان به یک سایت یا یک کانال تلگرامی، قادر خواهید بود به حالات درونی کودکتان پی ببرید!
تفسیر نقاشی کودکان ، کاری بسیار تخصصی است و هر روانشناسی نمی‌تواند آن را انجام دهد! علاوه بر این، کودک باید در شرایط خاص بالینی و در کلینیک و شرایط ویژه، اقدام به نقاشی نماید که توضیح در این‌باره از حوصله بحث ما خارج است.
کلاس نقاشی، آری یا خیر؟
خوب است به این نکته اشاره کنیم که ارزش نقاشی کودک در زمانی است که او با استفاده از تجربیات و مهارت‌های کودکانه‌ی خود نقاشی کند. چنانچه الگو و آموزشی به کودک تلقین شود و او مطابق الگوی یاد گرفته شده نقاشی کند، نقاشی او فاقد ارزش روانشناسی و درمانی است.
اگر کودک خود را از سنین خردسالی به کلاس‌های نقاشی که در اصل، تقلید و الگو برداری را به کودک آموزش می‌دهند، بفرستید، باعث می‌شوید کودکتان از الگوهای یاد گرفته شده استفاده کند و نتواند آنچه که نیاز درونی‌اش است را به زبان خودش بر روی کاغذ نقاشی کند.
در واقع آنچه نقاشی را برجسته و پراهمیت می‌کند، خلاقیت کودک و بیان کودکانه‌‌اش ر ابراز حقایق درونی ذهنش است، نه آنکه مطابق میل ما، نقاشی بکشد.
ابزار مناسب نقاشی برای کودکان:
تهیه ابزار مناسب برای نقاشی کودکان ، بسیار حائز اهمیت است. بیشترین ابزاری که در نقاشی کودکان استفاده می‌شود، مدادرنگی است. اما شاید تعجب کنید که بگوییم مدادرنگی، اصلا ابزار مناسبی برای کودکان پیش از دبستان نیست!!!
کودک از اثری که بر روی کاغذ می‌گذارد، لذت میبرد و دوست دارد این کار را به راحتی انجام دهد، بنابراین استفاده از لوازمی که کار او را با دشواری همراه می‌کند، گزینه‌ی مناسبی نیست.
از آنجا که عضلات مچ دست و انگشتان کودک خردسال، هنوز به اندازه کافی قوی نیست، مدادرنگی نمی‌تواند برای نقاشی کودکان در این گروه سنی مناسب باشد. مدادرنگی علاوه بر اینکه نیازمند فشار بیشتر دست کودک است، به دلیل قطر کم مداد، باعث خستگی کودک در رنگ‌کردن نقاشی نیز خواهد شد.
بهترین ابزاری نقاشی برای کودکان، مدادشمعی یا پاستل است. مدادشمعی نیاز به فشار زیاد ندارد و کودک به راحتی می‌تواند با آن نقاشی بکشد، همچنین به دلیل قطر قلم بیشتر، کودک به راحتی می‌تواند نقاشی خود را با آن رنگ‌آمیزی کند.
برای خرید مدادشمعی حتما از انواعی استفاده کنید که کیفیت بالایی دارند و دارای مهر استاندارد هستند. علاوه بر این، پاستل باید مختص سن کودک باشد و به راحتی بر روی کاغذ کشیده شود. اگر نگران ماندن اثر مدادشمعی بر روی انگشتان کودک خود هستید، از مدادشمعی‌های پیچی یا ماتیکی، استفاده کنید. البته مدادشمعی‌های باکیفیت، متناسب با پوست لطیف کودک ساخته می‌شوند و برای او مضر نخواهند بود.
یکی دیگر از لوازم مناسب برای نقاشی کودکان ، رنگ انگشتی است. کودکان خردسال در حدود سن دو تا چهار سالگی ترجیح می‌دهند با انگشتان دستشان نقاشی کنند و رنگ‌انگشتی این امکان را برایشان فراهم می‌آورد. رنگ‌انگشتی به راحتی از روی لباس و یا دیوار پاک می‌شود و نیاز نیست نگران بر جا ماندن اثر آن بر روی لباس یا اشیاء منزل باشید.
چنانچه باز هم تمایل دارید از مدادرنگی برای نقاشی کودکتان استفاده کنید، در خرید مدادرنگی به چند نکته توجه کنید. حتما از مدادرنگی‌های با کیفیت و بسیار نرم استفاده کنید. از مدادرنگی‌های مناسب خردسالان که از ضخامت بدنه‌ی بیشتری برخوردارند و به شکل سه‌گوش هستند، استفاده کنید. برندهای مطرح مدادرنگی، مدادهایی تولید می‌کنند که با وجود نرمی بسیار زیاد، نشکن هستند، به راحتی و با فشار دست کودک، دچار شکستگی نوک نمی‌شوند و متناسب با سن خردسالان تولید می‌شوند.
آبرنگ، ماژیک، گواش و لوازم اینچنینی، به دلیل خطراتی که ممکن است برای کودک داشته باشد، توصیه نمی‌شود مگر اینکه مواد اولیه آن مختص سن کودکان خردسال باشد.
برای کودکان خردسال، از دفترهای نقاشی بزرگ و با کیفیت استفاده کنید و همیشه چند دفتر نقاشی در خانه ذخیره داشته باشید تا بتوانید در موقع لازم، آن را در اختیار کودک قرار دهید. مقوا‌های سفید یا سیاه در سایز‌های مختلف، گزینه‌های مناسب دیگری برای نقاشی کودکان است.
نقاشی کودک بر روی دیوار!
کودکان علاقه خاصی به نقاشی کردن بر روی دیوار خانه دارند! شاید تعجب کنید اگر بگویم، هر دو کودک من در سنین خردسالی، سه بار به طور کامل تمام نقاط سفید دیوار خانه را با آزادی کامل نقاشی کردند! من و همسرم چندین بار سطل رنگ به دست، مجبور شدیم خانه را مجددا رنگ کنیم. از نظر ما، فوائد نقاشی برای کودک، اینقدر قابل توجه بود که اجازه‌ی این کار را به فرزندانمان بدهیم. با این وجود این توصیه ممکن است برای شما قابل اجرا نباشد!
اگر کودکتان علاقه‌ی زیادی به نقاشی بر روی دیوار دارد، دو پیشنهاد به شما ارائه خواهیم داد:
کاغذ‌های A3 تهیه کنید و آن‌ها را در کنار هم بر روی دیوار تا جایی که دست کودک به آن می‌رسد، بچسبانید و اجازه دهید کودکتان با خیال راحت بر روی آن نقاشی کند. با کثیف شدن کاغذ‌ها می‌توانید کاغذ‌های جدید بچسبانید.
از رنگ‌انگشتی استفاده کنید. رنگ‌انگشتی به راحتی از روی دیوار رنگ روغن و کاشی یا سرامیک پاک می‌شود. به عنوان مثال می‌توانید اجازه دهید کودکتان در حمام با آزادی کامل بر روی کاشی‌ها نقاشی بکشد.
کودک در انتخاب موضوع باید کاملا آزاد باشد.
به دلیل اینکه نقاشی کودکان فعالیتی لذت‌بخش برای آن‌هاست و می‌تواند آن‌ها را از دغدغه‌های درونی‌شان برهاند، نباید موضوع نقاشی را به کودک تحمیل کنید و یا به او، شکل درست کشیدن خانه یا آدمک را آموزش دهید! این نکته را نیز در نظر داشته باشید که در دنیای کودکان، ممکن است هر چیزی به وقوع بپیوندد و ما اجاز نداریم افکار چارچوب‌دار خود را به آن‌ها القا کنیم.
کودک دیر یا زود یاد می‌گیرد که بهتر و مسلط‌تر نقاشی بکشد و نیاز نیست در آموزش نقاشی به کودک خردسال عجله کنید.
لطفا نقاشی کودکتان را معنی نکنید!
اگر کودکتان نقاشی کشید و آن را به شما نشان داد، فورا به او نگویید: “چه درخت زیبایی کشیدی!” یا “چرا برف را نارنجی کشیدی؟ برف که نارنجی نیست.”
با تفسیر زودهنگام نقاشی یا تذکر دادن غلط‌هایی که در ذهن ما وجود دارد، خلاقیت را در کودک خود از بین می‌برید و به او می‌آموزید که فقط باید بر مبنای کلیشه‌های ذهنی شما عمل کند!
مفاهیم و اشکال در ذهن کودکان با واقعیت و آنچه ما به طور کلیشه‌ای در ذهن‌مان حک کرده‌ایم، متفاوت است. بنابراین به جای جهت دادن به نقاشی کودک و تطبیق آن با شکل‌هایی که در ذهن‌تان وجود دارد، از او بپرسید که چه کشیده است؟ از کودک بخواهید راجع به نقاشی‌اش توضیح دهد و هدفش را از نقاشی بیان کند.
خواهید دید آن چیزی که از نظر شما درخت بوده است، در واقع درخت نبوده یا خورشید، می‌تواند در شب هم طلوع کند! دقیقا به همین دلیل است که نقاشی کردن کودک، ارزش بسزایی در آرامش ذهنی او دارد، زیرا می‌تواند او را از قیود زندگی واقعی برهاند و در خیالاتش غوطه‌ور سازد.
سخن پایانی:
نقاشی مانند خواب و رویا، به کودک این مجال را می‌دهد که اطلاعات دریافتی از محیط اطرافش را پردازش کند و به تفکیک از هم، خلق کند و دوباره تنظیم کند. نقاشی، کودک را از ممنوعیت‌ها رها می‌کند و باعث می‌شود او به طور ناخودآگاه از مشکلات و دلهره‌هایش سخن بگوید.
ایجاد فرصت نقاشی برای کودک، بهترین کاری است که می‌توانید برای کودک خود انجام دهید.
سیما گودرزی هستم و امیدوارم این مقاله برایتان سودمند و مفید واقع شده باشد. مقالات مرتبط را در بخش آموزش پروماگ بخوانید.
بیشتر بخوانید:
- اوقات فراغت کودکان و نوجوانان را چگونه و با چه فعالیت هایی پر کنیم؟
- رفتار خشونت‌آمیز در کودکان ؛ چگونه رفتار پرخاشگرانه کودک را کنترل کنیم؟
- آموزش زبان به کودک ؛ روش های آشنایی بیشتر کودکان با زبان دوم …
- آموزش جنسی به کودکان ، چرا و چگونه باید صورت گیرد؟روش آموزش مسائل جنسی به کودکان!
- محافظت کودکان از فضای مجازی با راهکار هایی که پروماگ به شما پیشنهاد می دهد…
