تسلط بر خود به چه معناست و چه کاربردی دارد؟ چگونه بر خویشتن و رفتارهایمان مسلط شویم؟
تسلط بر خود یا تسلط بر خویشتن ، بسیار با ارزش است؛ زیرا کسی که بتواند بر خود مسلط شود، می‌تواند کنترل زندگی و سرنوشت خود را بدست آورد. مسلط بودن بر پارامتر‌های دنیای اطراف و به طور کلی مسائل پیرامون ما، کاری غیرممکن و تقریبا محال است! اما مسلط بودن بر خودمان امری محتمل و ممکن است و ما تنها با تسلط داشتن بر نیروی درونی خودمان است که می‌توانیم شرایط را تا حدودی کنترل کنیم و در حیطه‌ی اختیار خود در آوریم؛ این در حالی است که بیشتر افراد در پی کنترل دنیای اطراف خویش هستند و از کنترل دنیای درون خود غافلند. در ادامه از شما دعوت می‌کنیم این محتوا از وب‌سایت پروماگ که موضوعی بکر و منحصربفرد درباره‌ی امکان تسلط بر خویشتن را مطرح می‌کند، دنبال کنید.
مسئولیت زندگی ما بر عهده‌ی چه کسی است؟
نخست باید این حقیقت را در نظر داشت که انسان به طور ذاتی، به دنبال راحتی و رفاه است و این موضوع، امری کاملا طبیعی است؛ زیرا قبول کردن یک چیز لذت‌بخش، بسیار راحت‌تر از مقاومت کردن، و تسلیم نشدن در مقابل آن است. به طور مثال، عصبانی و خشمگین شدن، بسیار راحت‌تر از کنترل خشم در برابر دیگران است و یا مصرف داروهای مُسَکن یا کشیدن یک نخ سیگار، به مراتب راحت‌تر از مبارزه با استرس و اضطراب می‌باشد.
تقصیر را گردن دیگران انداختن و دیگران را مسبب بدبختی‌ها و اشتباهات خود دانستن، بسیار راحت‌تر از آن است که با دیدی منتقدانه به خود و رفتارهایمان نگاه کنیم و رفتارهایمان را با واکاوی بیشتر بررسی کنیم! بر همین اساس، دیگران را خوش‌شانس دانستن و خود را بدشانس و بدبخت دانستن، بسیار راحت‌تر از آن است تا قبول کنیم که هر کس برای سرنوشتش مسئول است، اوست که تصمیم می‌گیرد و باید مسئولیت رفتارش را بپذیرد.
بنابراین در پاسخ به سوال مطرح شده باید گفت، مسئولیت زندگی ما تنها بر عهده‌ی خودمان است و ما در هر شرایطی و با هر جنسیتی که داریم، باید به طور کامل مسئولیت زندگی و رفتارهایمان را بپذیریم.
چگونه شانس و اقبال را به سمت خود بکشانیم؟
زمان آن رسیده این حقیقت را قبول کنید که هیچ شخصی در زندگی‌اش، خوش‌شانس نیست! اگر شانسی هم وجود داشته باشد، نسبی است و برای همه‌ی انسان‌ها مساوی و یکسان است.
در واقع، تفاوت در افکار و رفتار انسان‌ها در برخورد با مسائل مختلف زندگی است که برخی افراد را از دیگران متمایز می‌کند؛ افراد بسیاری هستند که با هدف و تلاش‌های مضاعف موفق شده‌اند، اما دیگران موفقیت آنها را محصول شانس و علت شکست خود را زاییده‌ی بد‌شانسی خود دانسته‌اند! زیرا انسان به ذاته تمایل دارد مسیر راحت‌تر را برای توجیه اشتباهات خود پیدا کند.
آیا وقت آن نرسیده که تفکرات خود را تغییر دهید و سعی کنید بر خود و زندگیتان مسلط شوید؟
تسلط بر خود ؛ چگونه بر رفتارهای خود مسلط شویم؟
تسلط بر خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و یک ویژگی شخصیتی عالی برای رشد و پیشرفت فردی در زندگی به حساب می‌آید. خوب است بدانید انسان‌ها از این حیث به دو دسته تقسیم می‌شوند:
افرادی که بر خود مسلط هستند
و افرادی که دنیا بر آنها مسلط است.
- افرادی که بر خود مسلط هستند خودشان بر سرنوشتشان حاکم‌اند، همیشه برای زندگی، ایده و نقشه‌هایی دارند و خودشان برای آینده، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری می‌کنند. آنها بازیچه‌ی دست اتفاقات و وقایع زندگی نمی‌شوند و چیزی در درون و خارج، نمی‌تواند آنها را از مسیر خود خارج کند.
- افرادی که بر خود مسلط نیستند و سرنوشت بر آنها حاکم است، دنیا و دیگران برای زندگی آنان تصمیم می‌گیرند! گاهی ممکن است تصمیماتی که برای آنها گرفته می‌شود به مزاج آنها خوش نیاید و آنها را به هر سمت و سویی جهت بدهد. این افراد عموما بر این باورند که افراد بد شانسی هستند که دنیا و سرنوشت به آنها روی خوش نشان نداده است! این افراد کماکان دیگران را عامل بدبختی خود می‌دانند!
جای بسی خوشحالی است که بگوییم هیچ‌کس در زندگی، به صورت مادرزادی و انتسابی بر خود مسلط نبوده است! تسلط بر خود ، مثل هر مهارت دیگری قابل یادگیری و ارتقاء است و هر کسی می‌تواند با آموزش تکنیک‌های تسلط بر خویشتن ، اصول آن را فرا بگیرد و اراده خود را افزایش دهد.
افرادی که تسلط بر خود دارند، چه امتیازاتی کسب می‌کنند؟
- تسلط بر خود ، از شما، فردی توانمند و مصمم می‌سازد؛ زمانی که هدفی را انتخاب می‌کنید، برای آن برنامه‌ریزی می‌کنید و خود را مصمم به انجام آن می‌کنید و تا به هدف خود نرسید، دست از تلاش و پشتکار بر نخواهید داشت.
- افرادی که تسلط بر خود دارند، توانایی این را پیدا می‌کنند که بر بدن و جسم خود مسلط شوند. این افرد خود را وادار به انجام تمرینات ورزشی می‌کنند تا وزن خود را کنترل کنند و بیشتر به سلامتی خود اهمیت می‌دهند.
- افرادی که تسلط بر خویشتن را آموخته‌اند، همیشه سعی می‌کنند قبل از صحبت کردن افکار خود را بررسی کنند تا بدون فکر حرفی نزنند. ایشان افراد رازداری هستند که گاهی اوقات خواسته یا ناخواسته دیگران را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.
- تسلط بر خویشتن ، مقاومت ایشان را در برابر مسائل و فشارهای زندگی افزایش می‌دهد و در نتیجه این افراد توانایی این را خواهند داشت که در برابر حوادث و وقایع زندگی آرام، قوی، محکم و با وقار رفتار کنند و سرانجام این رفتار آنها را در آینده‌نگری و دل‌بستن به آنچه که ارزش بیشتری دارد، هدایت می‌کند.
- به راحتی تحت تاثیر حرف‌ها و رفتار دیگران، اخبار و نظرها قرار نمی‌گیرند و تا آنها را تجزیه و تحلیل نکنند، نمی‌پذیرند.
- تسلط بر خود ، شخص را در برابر مشروبات الکلی، سیگار و مواد مخدر، قمار و غیره مقاوم می‌کند و فرد به راحتی تحت تاثیر آنها قرار نمی‌گیرد.
- فرد می‌تواند راحت‌تر احساسات خود را کنترل کند و اجازه ندهد احساساتش به شکل نادرست بروز پیدا کند و دیگران، کمتر رفتارهای ناشی از خشم، حسادت و بسیاری از احساسات دیگر را در وی مشاهده می‌کنند.
چگونه می‌توانیم بر خود و رفتارهایمان مسلط شویم؟
روش تسلط بر خود تدریجی بوده و قدم به قدم صورت می‌گیرد. اراده شما به مرور قوی‌تر می‌شود و تسلط‌تان بر خودتان بیشتر و بیشتر می‌شود و با گذشت زمان، راحت‌تر می‌توانید در برابر چیزهای متنوع و مختلف زندگی مقاومت کنید.
شما برای تسلط بر خود نیازمند آن هستید که علیه برخی امور مقاومت کرده و علیه آنها مبارزه کنید. این عوامل می‌تواند موارد زیر باشد:
هوسهای زودگذر
فردی که نتواند با هوسهای زودگذر مبارزه کند، باید در هر لحظه صدها هوس لحظه‌ای در خود را ارضاء کند. به عنوان مثال تابستان است و هوا گرم است و فرد نمی‌تواند در برابر لذت خوردن نوشابه خنک و بستنی مقاومت کند و تسلیم نفس خود می‌شود.
هوس می‌کند سیگاری بکشد با اینکه می‌داند میزان مصرف سیگارش بالاست، ولی با این وجود سیگاری دیگر روشن می‌کند.
در حین انجام کاری مهم است، اما دوستش با او تماس می‌گیرد و او کارهایش را رها کرده و با او مشغول صحبت می‌شود. ازین مثال‌ها کم نیست و همه‌ی ما کم و بیش با آنها آشنایی داریم.
برای مبارزه با هوسهای زودگذر کافی‌ست کاری که قصد انجام آن را دارید چند دقیقه به تاخیر بیاندازید و بعد به دنبال آن کار بروید. با این ترفند، در موارد بسیاری فرد از انجام کار مورد نظر صرف‌نظر کرده یا آن را فراموش می‌کند و مجددا به کار اصلی خود مشغول می‌شود.
بیکاری
عادت کردن به این موضوع که برای لحظه‌ای طولانی در یک جا ساکن بوده و بیکار باشید بدون اینکه این مساله ناراحت‌تان کند، بسیار خطرناک و مضر است و شما را از تسلط بر خود دور می‌کند. عدم تحرک باعث ایجاد تنبلی می‌شود و تنبلی به نوبه‌ی خود مانع از پیشرفت و رشد فردی و شخصیتی می‌شود.
هرگز زمانی را جز مدت‌زمانی که برای استراحت تعیین کرده‌اید، بیکار نباشید و در طول روز خود را مشغول انجام کاری بکنید. مثلا اگر در صف یا ترافیک هستید از آموزش‌های زبان یا گوش کردن به کتاب‌های صوتی غافل نباشید. به مرور زمان، ذهن شما تقویت شده و دیگر به شما اجازه نمی‌دهد که وقت و زمان خود را به بطالت بگذرانید.
بی‌خیالی و بی‌انگیزگی
بی‌خیالی، رفتار و عکس‌العملی است که فرد در برابر امور و وقایع زندگی از خود نشان می‌دهد. فرد بی‌خیال، نسبت به امور بسیاری بی‌انگیزه است و معمولا سست و کسل است. او همواره با بی‌توجهی به طرز لباس پوشیدنش و نظافت شخصی‌اش زندگی می‌کند و زمان خود را در خیال و توهم بر روی صندلی می‌گذراند. او هنگام مطالعه، دیدن فیلم یا گوش کردن به موزیک و دیگر امور، سست و بی‌حال است.
برای مبارزه با بی‌خیالی، لازم است عادت‌های خوبی را در خود ایجاد کنید. به عنوان مثال به مدت ده روز کارت کوچکی را در جیب خود قرار دهید و بر روی آن کارهایی را که مانع از بی‌خیالی شما می‌شود را بر روی آن یادداشت کنید. به عنوان نمونه، داشتن لباس آراسته، شمرده و درست بیان کردن کلمات و جملات، صاف نگه داشتن بدن و یا داشتن ظاهر مرتب و منظم می‌تواند بخشی از برنامه‌ی شما باشد. در پایین کارت، یک جمله‌ی تلقینی مثبت برای خود بنویسید؛ به عنوان مثال: من در هر جا، هر زمان و هر شرایطی همواره لباس مناسب و مرتب خواهم داشت و هر روز خودم را راست‌قامت‌تر نگه می‌دارم و با صدای رسا و شیوا، کلمات و جملات را بیان می‌کنم. در طول روز، چندین بار کارت را از جیب خود در بیاورید و به آن نگاه کنید و جملات آن را تکرار کنید و سعی کنید همانگونه رفتار کنید. مهم است که به اصول نوشته شده بر کارت خود وفادار باشید.
می‌توانید برای مبارزه با بیکاری، هوسهای زودگذر و بسیاری از رفتارهایی که خواستار تغییر آنها هستید، یا چیزهایی که می‌خواهید به دست آورید، از این روش استفاده کنید.
بررسی کنید و ببینید چه چیزی می‌خواهید!
خصوصیات، اخلاق‌ها و رفتارهایی که خواستار دستیابی به آنها هستید، چه هستند؟ یا به عبارتی چه افرادی، چیزی را که در ذهنتان است و می‌خواهید همانگونه باشید را دارا هستند؟ آنان چگونه با دیگران و محیط برخورد می‌کنند؟
دقت کنید تا ببینید افرادی که بر خود مسلط هستند، چگونه با محیط و دیگران رفتار می‌کنند؟ شما هم همانند آنها رفتار کنید!
رفتار بیرونی شما کم‌کم به درون شما نفوذ پیدا می‌کند و جزئی از وجود شما می‌شود. با انجام این کار، سرانجام میبینید با شخصیتی که خواستار آن بوده‌اید، فاصله‌ای ندارید!
تلقین ، یکی از موثر‌ترین راه‌ها برای افزایش تسلط بر خود و بهره‌بری بر خویشتن است. با این روش، نتیجه را در ذهن خود تجسم می‌کنید. یکی از شاهکارهای مغز این است که قدرت تشخیص خیال از واقعیت را ندارد و بر همین اساس است که تلقین روی می‌دهد. یعنی هر آنچه که شما در خیال‌تان پرورش می‌دهید، ذهن به عنوان واقعیت می‌پذیرد و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد.
تصویر خود را طوری در ذهنتان مجسم کنید که فردی با تسلط کامل بر رفتارها و غرایزتان هستید. یا به عبارتی، هر رفتار یا عکس‌العملی را که خواستار دستیابی به آن هستید را، در ذهن خود تصویر سازی کنید. رفته‌رفته، ذهن نیمه‌هشیار شما نقشه‌ی ذهنی شما را تغییر می‌دهد و این رفتارها را به عنوان جزئی از وجود و شخصیت شما می‌پذیرد!
سخن پایانی :
تسلط بر خود ، به معنای تسلط بر دنیایی است که ما قدرت تغییر آن را داریم. بر خلاف آنچه منطقی است، افراد تمایل دارند که تسلط خود را بر دنیای اطراف و انسان‌های اطراف‌شان بیشتر کنند، حال آنکه عملا چنین چیزی ناممکن است و ما تنها به وسیله‌ی تسلط بر رفتارهای خود، می‌توانیم نگرش‌مان را به دنیای اطراف‌مان تغییر دهیم و گامی مثبت در جهت تغییر شرایط برداریم.
ازین که این محتوا را در وب‌سایت پروماگ مطالعه کرده‌اید از شما سپاسگزاریم. امیدواریم همراهی با این مقاله برایتان سودمند و مفید واقع شده باشد.
این مقاله برداشتی آزاد از کتاب “چگونه بر خود مسلط شویم” می‌باشد.
در ادامه مقالات مرتبط را بخوانید:
- تست هوش چیست و چه کاربردی دارد؟ آیا می‌توانیم به تست‌های هوش اعتماد کنیم؟
- چگونه در بیست ساعت هر چیزی را یاد بگیریم؟
- روانشناسی کودک و نوجوان و لزوم آگاهی والدین از اصول و قواعد آن برای تربیت بهتر کودک خود
- مدیتیشن چیست و چگونه انجام می‌شود؟ چگونه می‌توانیم تمرین‌های مراقبه و خودپویایی انجام دهیم؟
- قوانین طبیعت ؛ چگونه با اصول زندگی همراه و همگام شویم و به آرامش برسیم؟
عالی بود