کودک آزاری مفهوم جدیدی نیست. همه ی جوامع از گذشته تا امروز، با آن دست و پنجه نرم می کنند. آزار و اذیت کودک در طی قرن های گذشته همواره وجود داشته است. اما امروزه با گسترش شبکه های اجتماعی و فضای مجازی، کودک آزاری بیشتر قابل مشاهده و بررسی قرار گرفته است و تبدیل به یکی از دغدغه های اصلی والدین شده است. کودک آزاری واژه ی گسترده ای است و دامنه وسیعی از آزار های جسمی و روحی وارده به کودک را در بر می گیرد، اما چیزی که در ذهن ما، بیشتر با این واژه عجین شده است، کودک آزاری جنسی است. مجله ی آنلاین پروماگ در این محتوا قصد دارد راجع به کودک آزاری و زیر مجموعه های آن با شما سخن بگوید. امیدواریم ما را تا انتهای این محتوا همراهی کنید.

کودک آزاری در کنوانسیون حقوق کودک:

طبق تعریف جهانی، هر گونه فعل یا ترک فعل، که باعث آزار ماندگار بر روح یا جسم کودک شود، کودک آزاری محسوب می شود. به بیان دیگر هر نوع آزار و اذیت جسمی و روحی که توسط افراد دیگر، نسبت به کودک رواج داشته باشد و باعث آسیب روحی و روانی در کودک شود،مصداق بارز کودک آزاری ست.

آثار کودک آزاری می تواند مخفی یا آشکار باشد. به این معنی که ممکن است از سوی دیگران قابل مشاهده باشد و یا در گذر سال ها، در درون ذهن کودک به صورت مخفی باقی بماند و باعث خراشیدن روح لطیف او بشود. از مصداق های بارز کودک آزاری یا اذیت و آزار کودکان می توان به ممانعت از تحصیل، ترساندن کودک، حبس کردن او در یک جای ترسناک،‌ تجاوز و ترغیب کودک به رابطه جنسی و یا محروم کردن او از آب و غذا اشاره کرد.

به چه گروه سنی، کودک گفته می شود؟

برای اینکه بیشتر با مفهوم کودک آزاری آشنا شویم، لازم است تعریف جهانی از کودک را بدانیم. طبق تعریف کنوانسیون حقوق کودک، هر فرد زیر 18 سال کودک محسوب می شود و اساس نامه حقوق کودک برای او قابل اجراست.

کودک آزاری به چند گروه تقسیم می شود؟

کودک آزاری انواع و اقسام مختلف دارد اما به دلیل حساسیت والدین نسبت به مسائل جنسی، بیشترین تاکید و توجه والدین بر آزار و اذیت جنسی کودکان معطوف است. البته بُعد جنسی در آزار کودک، اثری بسیار ماندگار بر روح و جسم کودک خواهد داشت، اما از سایر ابعاد کودک آزاری نمی توان غافل شد. کودک آزاری به چهار زیر مجموعه کلی تقسیم می شود:

• عاطفی و روانی :

این گروه به انواع صدماتی که به روح لطیف کودک وارد می آید، گفته می شود. مانند ترساندن کودک یا تهدید کردن او، عدم تشویق کودک، یا اعمال خشونت کلامی و یا حتی مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی توسط والدین در حضور کودک، در این گروه دسته بندی می شوند.

این گروه معمولا به دلیل اینکه اثرات آن کمتر قابل مشاهده هست،کمتر از سوی کودکان یا والدنیشان گزارش می شود، اما اثر مخرب آن می تواند تا سال های طولانی در ذهن کودک ماندگار باشد و در صورتی که درمان نشود، حتی تا پایان عمر باعث آسیب بر روح و روان فرد می شود. از جمله می توان به رفتارهای ناهنجار در بزرگسالی که بدون علت ناشناخته رخ می دهند، اشاره کرد. تعداد بسیار زیادی از مشکلاتی که فرد بزرگسال را به مطب روان شناسی می کشاند، می تواند از نتایج آسیب های روانی و عاطفی در دوران کودکی باشد.

• بدنی و جسمی :

آزار جسمی به کودک، هر گونه آزار و اذیت بر جسم کودک را شامل می شود. کتک زدن یا سوزاندن، هل دادن، ایجاد جراحت های جسمی و دیگر آسیب های جسمی که به بدن کودک تحمیل می شود در این دسته جای دارد. آسیب های جسمی معمولا با آسیب های روحی همراه است.

• جنسی :

آزار جنسی یکی از مخرب ترین انواع کودک آزاری محسوب می شود. طبق آمار، آزار جنسی بر روی دختر بچه ها بیشتر اتفاق می افتد اما آمار آن در پسر بچه ها هم قابل توجه است و نمی توان آن را نادیده گرفت. کودک آزاری جنسی تاثیرات مخرب و ماندگاری بر روح و جسم کودک باقی خواهد گذاشت و ابعاد روحی و روانی آن بسیار مخرب تر از ابعاد جسمی است. از جمله آزار های جنسی می توان به تجاوز، وادار کردن کودک یا نوجوان به انجام اعمال جنسی و یا حتی نشان دادن صحنه های جنسی به کودکان، برهنه کردن کودک به زور و یا اجبار کردن او به مشاهده ی روابط جنسی دو فرد بزرگسال اشاره کرد.

کودک آزاری جنسی در بسیاری موارد توسط نزدیکان کودک و حتی محارم او اتفاق می افتد. این نوع از کودک آزاری به دلیل شرم و حیای کودک و یا حتی مورد تهدید قرار گرفتن کودک، معمولا کمتر گزارش می شود.

• غفلت و بی توجهی :

غفلت و بی توجهی به مسائل و نیاز های کودک هم نوع دیگری از کودک آزاری محسوب می شود. از جمله رایج ترین انواع کودک آزاری در این گروه، می توان به ممانعت از تحصیل کودک، عدم رسیدگی به بهداشت و تغذیه و یا حتی نبودن برنامه ی خواب و غذای مدون اشاره کرد.

علایم کودک آزاری که می تواند زنگ هشداری برای والدین باشد:

کودکانی که دچار آزار و اذیت شده اند، معمولا نشانه های قابل مشاهده ای از خود بروز می دهند. البته تعداد بسیار زیادی از کودک آزاری ها خصوصا از انواع جنسی به دلیل تابو بودن و یا حفظ منافع خانوادگی، معمولا مخفی می ماند و بروز پیدا نمی کند. علاوه بر آن، آزار های روحی کودک به دلیل عدم توانایی ابراز آن توسط کودک، معمولا بروز داده نمی شود.

از جمله عوارضی که کودکان معمولا هنگام دیدن آزار و اذیت از خود بروز می دهند، می توان یه موارد زیر اشاره کرد:

• بد خلقی
• انزوا و گوشه گیری و عدم ارتباط با گروه همسالان
• پرخاشگری و ابراز خشونت
• اضطراب
• افسردگی
• افت تحصیلی
• ناخن جویدگی
• شب ادراری
• وجود افکار خودکشی
• و غیره…

علائم کودک آزاری جنسی:

کودک آزاری جنسی علاوه بر اینکه آثار مخرب روحی بر کودک خواهد گذاشت، معمولا با  علائم جنسی نیز همراه است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ادرار خون آلود
• اشکال در راه رفتن یا نشستن بر روی صندلی
• ترس از لمس در کودک
• تغییر در رنگ لباس زیر
• کبودی یا تورم در ناحیه تناسلی

اگرچه آثار و نتایج کودک آزاری برای کودکان سخت و غیر قابل تحمل خواهد بود اما:

• اگر سن کودک بیشتر باشد، تجربه ی تلخ تری را احساس خواهد نمود.
• هر چه زمان آسیب دیدگی طولانی تر باشد، اثرات برجای مانده بیشتر خواهد بود.
• هر چه نسبت فردی که به کودک آزار می رساند نزدیک تر باشد، کودک آسیب بیشتری را متحمل خواهد شد.
• هر چه سن کودک کمتر باشد، آسیب های جنسی برای کودک سخت تر و دردناک تر خواهد بود. علاوه بر آن بیشتر بودن سن شخص متجاوز، آثار مخرب تری را بر روح و روان کودک باقی خواهد گذاشت.

کودکان باید نسبت به مقوله کودک آزاری آشنا باشند:

آگاهی دادن به کودکان یکی از اولین راه های مقابله با کودک آزاری محسوب می شود. هر چه کودکان نسبت به حقوق خود آشنایی بیشتری داشته باشند، بهتر می توانند از خود در برابر افراد متجاوز دفاع کنند. بدین منظور لازم است کودکان را با مفهوم کودک آزاری آشنا سازید و به آن ها مصادیق کودک آزاری را آموزش دهید. به کودک خود، مخالفت کردن را بیاموزید و از او بخواهید، به درخواست های نامعقول حتی از سمت نزدیکانشان مقتدرانه نه بگوید.

کودکان باید یاد بگیرند که می توانند در برابر هر چیزی را که باعث ناراحتی آن ها می شود مخالفت کرده و آن را نپذیرند. کودکان باید یاد بگیرند از مخالفت با چیزی که خلاف میلشان است، نهراسند.

 به کودکان آموزش دهید که در صورت مورد آزار قرار گرفتن از سوی افراد آشنا یا غریبه، می توانند بدون خجالت و شرم یا ناراحتی، شما را در جریان بگذارند. به آن ها تفهیم کنید که خود را در اتفاق پیش آمده مقصر ندانند و احساس عذاب وجدان نداشته باشند.

شماره 123 راه نجات کودکان:

در کشور ما شماره ی سه رقمی 123، برای گزارش دادن کودک آزاری در نظر گرفته شده است. این شماره به دلیل آسانی و سهولت می تواند در حافظه ی کودکان ماندگار باشد. شماره اورژانس اجتماعی، 123 ،  را حتما به کودکانتان بیاموزید و به آن ها یاد دهید در صورت نیاز با آن تماس بگیرند.

خواندن این محتوا را به شما پیشنهاد می دهیم:

نوازش کودک چه اثراتی بر روند رشد روانی و جسمانی او خواهد داشت؟

مشاجره و اختلاف نظر در بین زوجین ؛ جزء جدا نشدنی زندگی زناشویی!

سوءاستفاده جنسی از کودکان

سخن آخر:

کودک آزاری از گذشته تا اکنون وجود داشته است، اما امروزه به دلیل گسترش ارتباطات باعث شده است این اتفاق ناخوشایند، بیشتر و ملموس تر به چشم آید. البته می توان گفت بزرگ شدن جوامع و گسترش ارتباطات انسانی، باعث افزایش کودک آزاری نیز شده است.

لازم است والدین، درک درستی از مفهوم کودک آزاری داشته باشند و بتوانند کودکان خود را در مقابل آزار و اذیت هایی که می تواند روح و روان کودک را تحت تاثیر قرار دهد، محافظت کنند. ازین که بخش آموزش پروماگ را می خوانید از شما سپاسگزاریم و امیدواریم این محتوا برایتان سودمند باشد و بتواند در روشنگری والدین موثر واقع شود. خواهشمندیم نظرات و پیشنهادات خود را درباره ی این محتوا برایمان بنویسید.