سالهاست که مردم از انواع سبوس گندم و برنج های سبوسدار قهوه ای و غیره بدون اطلاع از مضرات آن بعنوان مکمل غذایی استفاده می کنند، قافل ازاینکه مصرف بی رویه و غیراصولی سبوس ها نه تنها مفید نیست بلکه می تواند مشکلات عدیده ای برای بدن بوجود آورد، ما بدلیل اهمیت این موضوع در این مقاله از مجله پروماگ تصمیم داریم باید ها و نبایدهای استفاده از سبوس را شرح دهیم، لطفاً جهت حفظ سلامت خود و خانواده تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
سبوس چیست ؟
لایه بیرونی روی گندم و جو و لایه میانی یا همان لایه آلرون که بعد از شلتوک به دانه های برنج چسبیده را سبوس می گویند، سبوس در انواع آجیل و حبوبات نیز وجود دارد، سبوس به تنهایی حاوی ویتامین های گروه B، ویتامین A، آهن، منیزیم، مس، فسفر، پتاسیم و اسید پانتوتنیک است، سبوس سرشار از ریز مغذی هاست اما در آن اسیدی وجود دارد به نام فیتات (اسید فیتیک) که در زمان مصرف در بدن انسان جذب مینرال ها و مواد معدنی را بلاک می کند، در نتیجه تاثیر معکوس دارد.
فیتات (اسید فیتیک) چیست ؟
فیتیک اسید یک ترکیب عالی است که در بسیاری از مواد غذایی گیاهی وجود دارد، این ترکیب منبع ذخیره فسفر است و بیشتر در سبوس گندم و دانه ها یافت می شود، این اسید میل بسیار شدیدی به ترکیب با مواد غذایی معدنی، کلسیم، آهن و روی دارد و مانع جذب آنها در بدن می شود.
حقایق تلخ در مورد نان های سبوس دار و غلات
مصرف روزانه از نان های سبوسدار و غلات بدون توجه به اثرات مضر آنها در جذب مواد معدنی در بدن می تواند فقر غذایی بوجود آورد همانطور که در ابتدای مقاله شرح داده شد وجود ماده ای به نام اسید فیتیک در انواع سبوس ها باعث عدم جذب مواد معدنی مهمی چون کلسیم ، روی و مواد عالی می شود و عواقب آن بصورت مشکلاتی همچون :
- ریزش مو
- بی حالی
- شکنندگی ناخن ها
- خشکی پوست
در بدن بروز می کند، در حالی که با مصرف ویتامین های گروه B انتظار می رود این مشکلات رفع شود اما قافل ازاینکه این موارد ناشی از مصرف بی رویه اسید فیتیک هستند.
مصرف آجیل ها و حبوبات نیز می تواند این مشکلات را تشدید کند، بسیاری از افراد برای رژیم غذایی خود جهت کاهش وزن و کم کردن چربی ها از سبوس و خوردن آجیل ها استفاده می کنند، که این رژیم غذایی نه تنها برای آنها مفید نیست بلکه مضراتی هم به همراه دارد.
اگر در وعده صبحانه خود و یا به همراه ماست و یا سالاد از انواع پودر سبوس و نان های غنی شده از سبوس استفاده می کنید، باید بدانید که در حال ایجاد فقر مینرال ها و مواد آلی در بدن خود هستید.
راه حل چیست ؟
سبوس یک ماده غذایی ارزشمند و مفید است اما تا زمانی که اسید فیتات آن زدوده نشود مصرف آن بدن شما را دچار فقر مواد آلی و معدنی می کند، برای کاهش میزان اسید فیتات در مواد غذایی گیاهی روش های زیر را رعایت کنید.
1- نان ها :
حتی الامکان نان هایی را تهیه کنید که در زمان خمیر کردن و قبل از فرآیند تخمیر سبوس به آنها اضافه می شود زیرا اسید فیتیک در فرآیند تخمیر به شدت کاهش می یابد، نان هایی که بعد از تخمیر و قبل از پخت سبوسدار می شوند مانند نان بربری گزینه مناسبی نیستند، بهتر است بعد از تهیه اینگونه نان ها سبوس را از آنها بوسیله یک برس پاک کنید، در تهیه نان سنگک اگر در زمان تهیه خمیر قبل از تخمیر پودر سبوس به آن اضافه می شود مصرف آن مفید خواهد بود.
نان های صنعتی که درفرآیند تخمیر سبوسدار می شوند گزینه مناسبی می باشند، حتی می توان گفت که نان های سفید بدون سبوس از نان هایی که در فرآیند پخت سبوسدار می شوند به مراتب بهترند.
2- حبوبات :
قبل از استفاده از حبوبات حداقل به مدت 24 ساعت آنها را بخیسانید و سپس آنها را مصرف کنید، بهتر است که حبوبات شما مانند عدس، لوبیا، ماش و غیره یک جوانه کوچک بزنند تا اسید فیتیک آنها کاهش یابد، پودر جوانه گندم یا جوانه تازه گندم گزینه های بسیار مناسبی برای جایگزین کردن سبوس خشک هستند که می توانید از آنها در غذاها و سالادها استفاده کنید.
3- آجیل ها و مغزها :
قبل از اینکه آجیل خود را بوداده کنید، آنها را به مدت 12 تا 24 ساعت بخیسانید و سپس آنها را بصورت خام و یا بوداده مصرف کنید، خیساندن آجیل ها و مغزها باعث کاهش بسیار زیاد اسید فیتیک موجود در آنها می شود، مغز بادام یکی از مواد غذایی است که بشدت اسید فیتیک دارد برای تهیه پوره بادام و یا خوردن آن بعنوان آجیل بهتر است آن را یک تا دو روز بخیسانید و سپس مصرف کنید.
