قصه گویی برای کودک ؛ آیا با تاثیرات شگفت انگیز قصه گویی آشنایی دارید؟
کودکی همه ی ما، با شنیدن داستان های جذاب و شنیدنی از زبان مادر بزرگ و پدر بزرگ هایمان سپری شده است. خاطرات کودکی ما، با خیال و واقعیت قصه ها آمیخته شده و امروز از یادآوری شان، خاطرمان شیرین می شود. اما به جز لذتی که دیروز و امروز از قصه ها در ذهنمان حک شده است، آیا توجه کرده اید که قصه گویی چه فوائدی برایمان داشت؟ آیا بزرگترهایمان دانسته ما را به عالم خیال و قصه ها می کشاندند، یا این کار را فقط از روی عادت انجام می دادند؟ از آنجا که سنت قصه گویی برای کودکان، در فناوری و تکنولوژی امروز گم شده است، مجله ی آنلاین پروماگ قصد دارد، شما را با فوائد قصه گویی و تاثیری که در رشد کودکان دارد، آشنا سازد. ما را تا انتهای مقاله همراهی کنید.
تعریف قصه گویی :
قصه گویی فعالیتی ست که در طی آن، داستانی توسط یک فرد به عنوان قصه گو، برای انسان یا انسان های دیگر، بازگو و تعریف می شود. همان طور که از تعریف فوق قابل استنباط است، قصه گویی فقط مختص کودکان نیست و می تواند برای بزرگسالان هم تعریف شود. مانند قصه های شاهنامه که سینه به سینه از زبان نقالان بازگو می شود.
نکته ی مهمی که در داستان گویی نهفته و قابل تامل است، انتقال تجربه توسط یک فرد به افراد دیگر است. طبیعی ست که انتقال تجربه و دانش به کودکان و در دنیای کودکانه آنها، بسیار ارزشمند است و باعث افزایش سطح یادگیری در کودک می شود. فوائد قصه گویی بر سلامت روان و یادگیری کودک معجزه آسا و غیر قابل باور است.
- راهنمای کاهش مصرف آب در آشپزخانه برای صرفه جویی در مبلغ قبض آبشهریور 19, 1403
اگر بخواهیم از دید علمی به ماجرا نگاه کنیم، قصه گویی برای کودک، تنها جنبه ی وقت گذرانی و سرگرمی ندارد، بلکه امروزه ثابت شده است، قسمت اعظم یادگیری کودک در سنین خردسالی، توسط بازی و قصه گویی صورت می گیرد.
قصه گویی در دنیای امروز:
بسیاری از والدین امروز، داستان گویی یا قصه گویی را فرآیندی نامفید و وسیله ای جهت سرگرمی و اتلاف وقت کودک در نظر می گیرند که این ابدا تصور درستی نیست. کودکان امروزی به استفاده مدام از وسایل دیجیتال و تجهیزات الکتریکی عادت کرده اند و در واقع سبکی از زندگی ماشینی را تجربه می کنند. با توجه به مضرات و معایبی که استفاده از وسایل هوشمند مانند تبلت، کامپیوتر و حتی تلویزیون، بر ذهن، جسم و روان کودک دارد، قصه گویی می تواند جایگزین مناسبی برای جذب کودک و دور شدن از دنیای مجازی باشد که در خلال آن می توانند، آموزش ببینند و تخیل و خیال خود را پرورش دهند.
فوائد قصه گویی برای کودک:
همان طور که تا اینجای کار متوجه شده اید، قصه گویی به همان اندازه که قصه ها و داستان ها، گسترده و خیال انگیزند، برای کودک ما منفعت دارد. در ادامه به برخی از مهم ترین فوائد قصه گویی برای کودک می پردازیم:
افزایش تخیل:
تخیل بخش جدا ناشدنی از دنیای کودکی ست و قصه گویی، کاراترین روشی ست که باعث پرورش خلاقیت در کودک می شود. کودک در عالم داستان و قصه، صحنه های خیال انگیز را تصور می کند و ازین راه قوه تخیل و خیال او تقویت می شود. زمانی که کودک شما در حال شنیدن یک قصه است، چیزی که شما می گویید را در خیال خود تجربه و احساس می کند و این فرآیند به رشد قوه ی تخیل و خیال او کمک می کند. حتما اطلاع دارید، افرادی که تخیل قوی تری دارند تا چه حد می توانند خلاق باشند و از شرایط نامطلوب زندگی شان، شرایط ایده آل تری بسازند.
افزایش خلاقیت:
افزایش خلاقیت، یکی دیگر از فوائد بی نظیر قصه گویی برای کودکان است. کودکانی که قصه های زیادی می شنوند، تمایل شدیدی دارند که قصه های شنیده شده را از زبان خودشان بازگو کنند. بازگو کردن داستان و قصه از زبان کودک، با بکار گیری قوه ی تخیل او، باعث افزایش خلاقیت می شود. از آنجا که کودکان احساسات بسیار قوی دارند، خود را با شخصیت اصلی داستان همزاد پنداری می کنند و به راحتی می توانند احساسات شخصیت اصلی داستان را درک کنند.
به عنوان مثال، زمانی که از یک خوراکی خوشمزه صحبت به میان می آید، مغز کودک طعم و خوشمزگی غذا را در ذهن خود درک و احساس خواهد کرد.
تقویت حافظه کودک:
کودکان داستان هایی که برایشان بازگو می کنید را، در حافظه شان ضبط و تصویر سازی می کنند. ذهن کودک تا چند روز، درگیر به چالش کشیدن داستانی ست که شنیده است و سعی می کند تصاویر ذهنی که ساخته است را به خاطر بیاورد و این به معنی وجود یک فعالیت ذهنی مفید، برای کودک است.
افزایش لغت و دایره واژگان:
یکی از اصلی ترین روش هایی که با آن، هوش کودک سنجیده می شود، میزان کلمات و دایره واژگانی ست که او در کلام روزمره از آن استفاده می کند. کودکی که دایره واژگان کامل تری دارد، یعنی هوش بیشتری دارد. به بیان دیگر، زمانی که کودک از دایره واژگان گسترده تری استفاده می کند، فعالیت های ذهنی مختلفی در مغز او انجام گرفته و ترکیب شده است تا او توانسته با فصاحت زبانی بیشتری با شما سخن بگوید.
پر واضح است که هیچ فعالیتی مانند قصه گویی ، بازده ذهنی و دایره لغات کودک را افزایش نمی دهد. کودکانی که زیاد قصه می شنوند، با واژگان و عبارات جدید و مترادف های لغوی بیشتری آشنا می شوند و ذهن آن ها ناخودآگاه به فعالیت واداشته می شود. این کودکان نسبت به کودکان دیگر، مهارت بیشتری هم در خواندن و نوشتن پیدا می کنند زیرا ذهن آن ها، آمادگی بهتر و بیشتری دارد نسبت به کودکانی، که کمتر قصه و داستان می شنوند یا حتی اصلا نمی شنوند.
افزایش عزت نفس:
قصه گویی روشی عجیب و باور نکردنی برای تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس در کودکان است. کودکان با خود پنداری در شخصیت های اصلی داستان، خود را به جای آن ها می گذارند و ازین طریق خود را فرد قوی تری می بینند.
اگر حس می کنید کودکتان خجالتی ست و یا اعتماد به نفس و عزت نفس کمتری دارد، برای او قصه های مهیج و پهلوانی تعریف کنید. همچنین اگر از کودک بخواهید آنچه را که شنیده است را بازگو کند، باز هم باعث تقویت اعتماد بنفس در او شده اید.
تقویت احساس شادمانی در کودک:
گوش سپردن به داستان های شاد و کودکانه، کودکان را در معرض لمس تجربه های شاد قرار خواهد داد و همین روش ساده، آن ها را از کمند افسردگی که گریبان بسیاری از کودکان امروز را گرفته ، رها خواهد کرد. سعی کنید برای کودکان داستان های الهام بخش، خیال انگیز و آموزشی تعریف کنید و اگر می خواهید کودکتان را از افسردگی برهانید و روحیه او را تقویت کنید، داستانی را بگویید که پایان خوشی داشته باشد.
فرار از دنیای تنهایی کودک:
بسیاری از کودکانی که در سال های اخیر متولد می شوند، تک فرزند هستند و دوران کودکی خود را به تنهایی سپری می کنند. شرایط نابسامانی که امروزه برخلاف دیروز گریبان جامعه را گرفته، باعث می شوند والدین تمایل کمتری داشته باشند تا کودکشان در محیط های خارج از منزل بازی و فعالیت کند و به همین دلیل است که کودکان امروز بیشتر از گذشته، احساس تنهایی می کنند.
قصه گویی روش مناسبی برای بیرون کشیدن کودک از هاله ی تنهایی او ست. با بازگویی قصه ها و داستان ها، کودکان را از دنیای تنهایی خود بیرون بیاورید و اجازه دهید کودک آن چه را که کمتر می تواند در دنیای واقعیت تجربه کند، در عالم خیال تجربه و درک نماید.
افزایش یادگیری:
در سنین زیر هفت سال، به سختی می توان به غیر از بازی و قصه گویی، چیزی را به کودک فهماند و آموزش داد. اگر بخواهیم با زبان علمی تری سخن بگوییم باید گفت، بازی و قصه گویی، مهم ترین ابزار برای آموزش کودکان است. شما به راحتی در غالب داستان ها و قصه های مختلف می توانید، مفاهیمی همچون خوبی و بدی را به کودک بفهمانید ؛ چیزی که جز راه قصه گویی، آموزش آن تقریبا محال است. آموزش اصول اخلاقی، بهداشت، آداب اجتماعی، درستکاری و غیره، به سهولت از طریق داستان سرایی ، قابل آموزش دادن به کودک است.
تقویت همدلی:
درک احساس دیگران و همدلی ، یکی از نمود های بارز هوش هیجانی ست. کودکی که رفتارهای همدلانه بیشتری از خود بروز می دهد، یعنی نسبت به سایر همسالان خود احساسات خود و دیگران را بهتر درک می کند و این تاییدی برای داشتن هوش هیجانی بالاست.
کودکان در سنین زیر هفت سال، به دلیل اینکه خود محور هستند، خود را مرکز توجه و اتفاقات پیرامون خود می دانند و بر همین اساس معمولا از درک احساسات دیگران ناتوان هستند. اما قصه گویی روشی است که باعث تقویت احساسات و رفتارهای همدلانه در کودک می شود. اگر می خواهید کودک تان هوش هیجان بالایی داشته باشد، برای او قصه های بسیاری تعریف کنید.
ایجاد آرامش در کودک:
قصه گویی با همه ی امتیازاتی که در رشد ذهنی کودک دارد، باعث آرامش او نیز می شود. تحقیقات نشان داده است، کودکانی که قبل از خواب قصه یا داستان می شنوند، خواب آرام تری را تجربه می کنند و کمتر کابوس می بینند.
اصلاح رفتار:
اگر تجربه ی بزرگ کردن یک کودک هفت هشت ساله را داشته باشید، حتما از شنیدن واژه ی لجبازی کودک، حسابی خونتان به جوش می آید. به راستی که کودکان در سنین قبل از مدرسه لجباز هستند. راه حل اصلاح رفتار کودک خواه لجبازی باشد، یا هر رفتار مخرب دیگری، قصه گویی ست. شما در قالب قصه و داستان می توانید هوشمندانه و به طور نامحسوس دست به اصلاح رفتار کودک بزنید.
در نظر داشته باشید آموزش به کودک زیر هفت سال، باید مخفی و نامحسوس باشد تا بر روی او اثر بگذارد. بنابراین هیچ روشی مانند قصه گویی به تغییر رفتار کودک کمک نخواهد کرد.
منظور ما از تغییر رفتار، اصلاح رفتار های کوچک و قابل تغییر است. اگر حس می کنید کودکتان رفتار مخرب و آسیب زایی دارد، حتما باید با روانشناس مخصوص کودک مشاوره کنید و بر طبق این گفته دست به اقدامات خودسرانه نزنید. به عنوان مثال اگر می بینید کودکتان حرف از خودکشی می زند یا از افسردگی رنج می برد، قبل ازین که به مرحله ی حاد برسد، برای رفع آن اقدام کنید.
تمرین قصه گویی:
همان طور که ملاحظه کردید قصه گویی فوائد باورنکردنی و بی شماری بر رشد عقلی و ذهنی کودک دارد و شاید کمترین فعالیتی را بتوان یافت که این چنین در روند رشد کودک موثر باشد. اگر بخواهید از همه ی فوائد قصه گویی بهره ببرید و قصه گویی، آن روی زیبای خود را نیز به کودکتان نشان دهد، از کودک بخواهید، قصه هایی که شنیده است را از زبان خودش برایتان بازگو کند و حتی قصه های خلاقانه و جدیدی از خود بسازد. بدون شک انجام این کار، تاثیر باور نکردنی در تقویت اعتماد بنفس، تخیل، تصویر سازی ذهنی، مثبت اندیشی، فن بیان، دایره لغات و رشد حافظه ی کودک دارد.
هر چه کودک تان در بازگو کردن وقایع و جزئیات ، ریز بین تر باشد و از تخیل خود بیشتر استفاده کند، یعنی قصه گویی عملکرد بهتری بر ذهن او گذاشته است. فایده دیگری که قصه گویی کودک دارد، پی بردن به دنیای درونی او و بازگویی دغدغه های فکری اش از زبان خود اوست. به بیانی دیگر شما با استفاده از روش قصه گویی کودک می توانید، پا در دنیای درونی کودکتان بگذارید و بدانید که در ذهن کودک تان چه چیزی در جریان است. کودکان، دغدغه ها، کمبود ها و آرزو های خود را در قالب بازی و قصه گویی بیان می کنند و قصه گویی کودک، بهترین روش برای پی بردن به دنیای درونی کودک و اصلاح رفتار ها و کمبود هایی ست که ممکن است روزی به شکلی نامتعارف از او بروز کند.
برای کودکان داستان های آموزنده و مفید بازگو کنید:
هر قصه ای که برای کودک می گویید بار معنایی خاصی را در ذهن کودک دارد. لازم است از بازگو کردن بسیاری داستان ها و قصه ها، که معنای آن ها در دنیای امروز جابجا شده است، اجتناب کنید. به عنوان مثال داستان شنگول و منگول باعث ایجاد استرس و اضطراب در ذهن کودک می شود و توصیه می شود از گفتن این داستان به کودکان اجتناب کنید. و یا بازگویی قصه ی سیندرلا یا داستان هایی ازین دست، باعث بوجود آمدن باور ها و رفتار هایی مانند سندرم سیندرلا می شود که امروزه منسوخ است و بهتر است از آن ها اجتناب کنیم.
سخن آخر:
به نظر می رسد قصه گویی بیش ازین که یک فعالیت دلخواه برای کودک باشد، یک فعالیت اجباری است. تاثیر قصه و داستان به حدی زیاد است که خداوند نیز ازین روش برای فهماندن نظرات خود به انسان ها استفاده کرده است. از قصه گویی و داستان سرایی برای کودک، غافل نشوید و اجازه ندهید ابزارهای دیجیتال، این روش ناب و بی نظیر که از نیاکانمان برای ما و کودکانمان به ارث رسیده است را از ما بگیرند.
سیما گودرزی هستم و از شما بابت همراهی با این مقاله در بخش آموزش مجله آنلاین پروماگ سپاسگزارم. امیدوارم روزها و شب های شما مملو از قصه ها و داستان های ارزشمند برای کودکان سرزمین مان باشد.
در پایان به شما پیشنهاد می دهیم سایر مقالات مرتبط را در پروماگ بخوانید:
- سندرم مرگ ناگهانی نوزاد مرگی خاموش که خواب شیرین پدر و مادر ها را آشفته می سازد!
- تبعیض بین فرزندان چگونه پدید می آید و چگونه می توان از وقوع آن جلوگیری کرد؟
- فرزند سالاری چیست و چگونه از وقوع این پدیده در شیوه ی تربیتی مان اجتناب کنیم؟
- مدیریت مالی کودکان ؛ چگونه مدیریت مالی را به کودکان آموزش دهیم؟
- اهمیت مشارکت در مدرسه و تاثیرات آن بر رفتار دانش آموزان
- اولویت بندی کارهای کودکان و پیشنهادات آموزشی پروماگ برای کودکان شما….
- کودک آزاری و مصادیق بارز آن چیست؟ چگونه کودکانمان را محافظت کنیم؟
- نوازش کودک چه اثراتی بر روند رشد روانی و جسمانی او خواهد داشت؟
- مسئولیت پذیری کودکان را با راهکار های پیشنهادی پروماگ در کودکتان درونی سازید!
- محافظت کودکان از فضای مجازی با راهکار هایی که پروماگ به شما پیشنهاد می دهد…
- آموزش چرتکه ؛ روش نوین یادگیری ریاضیات با نتایج باور نکردنی!