فرزند سالاری چیست و چگونه از وقوع این پدیده در شیوه ی تربیتی مان اجتناب کنیم؟

فرزند سالاری پدیده ی جدیدی ست که نسل جدید والدین امروز با آن دست به گریبان شده اند. بنیان خانواده که در طی قرن ها و هزاران سال، بر اساس پدر سالاری و در بعضی جوامع مادر سالاری، پا بر جا بوده است، امروزه دستخوش تغییراتی اساسی شده است که کیان خانواده را در ید قدرت فرزندان در آورده است. اگر نگوییم امروزه فرزند سالاری در همه ی خانواده ها فراگیر است، دست کم باید گفت در خانواده های امروزی، فرزندان نقش مهم و تعیین کننده ای در تصمیم گیری ها تعیین می کنند. فرزند سالاری در پی تغییر جایگاه افراد خانواده و حاکمیت فرزندان بر والدین، پایه ریزی شده است که ما در این مقاله قصد داریم راجع به آن با شما گفتگو کنیم.

به راستی فرزند سالاری پیامد هایی در پی دارد؟

در نگاه اول شاید فرزند سالاری، چندان مساله ی ناخوشایندی به نظر نرسد! اما واقعیت امر حاکی از وجود فرزندانی نازپرورده است که در برابر کمترین ناملایمات دچار چالش های عمیقی می شوند که از پس حل آن عاجز می مانند. امروزه فرزند سالاری به یک مشکل مهم تربیتی در همه ی جوامع تبدیل شده که اگر به موقع جلوی آن را نگیریم، مشکلات جدیدی را تجربه خواهیم کرد:

• عدم استقلال و خودساختگی کودک در کودکی و بزرگسالی
• گرفتن تصمیمات اشتباه توسط فرزندان
• قدرتمند شدن روز افزون فرزندان و در پی آن بی احترام شدن والدین
• مطیع شدن والدین نسبت به فرزندان
• به چالش افتادن فرزندان در صورت فقدان والدین
• شکل گیری رفتار پرخاش گرانه در کودکان
• افزایش اضطراب و استرس در کودکان
• عدم توجه به مسئولیت های فردی در کودکی و بزرگسالی
• کاهش صبر و تحمل در کودکی و بزرگسالی
• عدم تحمل در مشکلات زندگی و زناشویی
• بی توجه بودن به درخواست های دیگران
• و …..

 فرزند سالاری در همه ی جوامع رو به افزایش است!

هر روز به میزان تسلط فرزندان بر والدین افزوده می شود؛ فرزندانی که تا نسل گذشته، مطیع امر والدین خصوصا پدر بوده اند، امروز به تصمیم گیرنده های اصلی خانواده تبدیل شده اند. فرزند سالاری نه تنها در نوجوانان و جوانان خلاصه نمی شود، بلکه شامل کودکان و خردسالان نیز می شود.

ادامه این رویه باعث می شود به مرور فرزندان از قدرت بیشتری در خانواده برخوردار شده و این روال را تا جایی پیش ببرند که والدین ارزش و اعتبار خود را نزد فرزندان از دست داده و در نهایت مطیع مطلق فرزندانشان باشند.

چه عواملی باعث گسترش فرزند سالاری می شود؟

عوامل ابتلا به فرزند سالاری بسیار گسترده و فراگیر است. اصلی ترین دلیل شیوع فرزند سالاری را می توان همه گیر بودن این شیوه ی تربیتی، به عنوان یک اصل تربیتی دانست که از قضا در خانواده ها پذیرفته شده و به صورت یک شیوه ی درست معرفی می شود. سایر عوامل فرزند سالاری عبارتند از:

• وجود الگوهای نادرست و یادگیری مشاهده ای از دیگران
• ندادن مسئولیت به کودکان
• توجه بیش از اندازه به کودک
• شاغل بودن والدین و احساس عذاب وجدان آن ها نسبت به کودک
• تصورات اشتباه در مورد عقده ای شدن فرزندان
• عدم دانش کافی والدین در خصوص تربیت فرزند
• کمبود اعتماد به نفس والدین و ضعف در تربیت

روش هایی برای جلوگیری از فرزند سالاری :

اگرچه فرزند سالاری به صورت فراگیر در خانواده های ایرانی صورت می گیرد اما روش هایی برای مقابله و پیشگیری از آن هم وجود دارد.

• با کودکان تان جدی و قاطعانه برخورد کنید:

بدون بلند کردن صدا و یا تهدید کردن، با رفتار نامناسب کودکان برخورد جدی و قاطعانه انجام دهید. دلیل رفتار قاطعانه خود را  با صحبت کردن برای کودک بیان کنید و از او بخواهید دیگر این کار را تکرار نکند و بعد از آن به صورت قاطع سکوت کنید. البته منظور ما عصبانی شدن و پرخاشگری نیست بلکه انجام رفتار قاطعانه در برابر اشتباهات کودکان است.

• به رفتار های پرخاشگرانه کودک بی توجهی نشان دهید:

کودکان باهوش تر از آن هستند که ما تصور می کنیم. هر گاه رفتار پرخاشگرانه ای از سمت کودک تان سر زد، به آن بی توجهی نشان دهید تا او یاد نگیرد با پرخاش به نتیجه ی دلخواه خود برسد. با روش خاموشی می توانید در کودکان تغییر رفتار ایجاد کنید.

• رفتار های مثبت کودک تان را تقویت کنید:

لازم است کودکان به انجام کارهای مثبت تشویق شوند. پاداش و تشویق کردن کودک باعث می شود، نرخ رفتار مثبت و پسندیده در او افزایش یابد و این سری رفتار ها در او نهادینه شود.  البته منظور از تشویق، تشویق به جا و درست است نه افراطی و فرزند سالار پرورانه!

• لازم نیست کودکان در تصمیمات بزرگ زندگی دخیل باشند:

اگر چه پسندیده است کودکان در تصمیم های زندگی نقش داشته باشند اما تصمیماتی که در حیطه اختیاراتشان است. کودکان درست و غلط را نمی توانند به درستی تشخیص دهند. تصمیمات بزرگ و مهم زندگی را  خودتان و همسرتان بگیرید و در این امور کودکان را طرف مشورت قرار ندهید.

تصمیمات کوچک و ساده مانند انتخاب لباس یا انتخاب غذا، اسباب بازی و مواردی ازین دست که به خود کودکان مربوط است را بر عهده ایشان قرار دهید و در این امور، قدرت تصمیم گیری به آن ها بدهید.

• برای اعضای خانواده، قوانینی تدوین کنید:

با کمک همسرتان برای منزل، قوانینی را تدوین کنید و بر اصول آن پایبند بمانید. رفتار های کودک را در خانه و در بیرون از خانه، قانون بندی کنید و به طور واضح به او بگویید که چگونه باید رفتار کند.

به عنوان مثال می توانید قوانینی برای خرید از فروشگاه وضع کنید و در پی آن به کودکان توضیح دهید که هنگام خرید ، تا چه میزان اجازه دارند برای خود خرید کنند و نباید برای خرید بیشتر، پافشاری کنند.

• هر آنچه کودک بدان نیاز دارد را در اختیار او قرار ندهید:

بسیاری از والدین تحت تاثیر عقده ای نشدن کودک، هر آن چه کودکشان در خواست می کند را در اولین فرصت در اختیار او قرار می دهند. شما به عنوان والدین، تنها تا سن یک سالگی باید به درخواست های کودک تان بدون چون و چرا پاسخ مثبت بدهید و بعد از آن، باید صبر کردن را به کودک بیاموزید و در اجرای درخواست کودک، وقفه بیندازید. با این راه کودک یاد می گیرد اگر درخواست معقولی دارد، برای بدست آوردن آن باید صبر و بردباری به خرج دهد.

• به درخواست های نامعقول کودک پاسخ مثبت ندهید:

اگر حس می کنید که کودکتان درخواست نامعقولی دارد و برای رسیدن به خواسته خود، گریه و سر و صدا می کند یا لجباری می کند، اصلا به درخواست او توجه نشان ندهید. تا زمانی که کودک دست از گریه و ایجاد سر و صدا برنداشت، به او بی توجهی نشان دهید تا این رفتار در او خاموش شود.

• در خانواده هر کس نقش و وظیفه ای بر عهده داشته باشد:

مسئولیت پذیری در کودکان مبحثی است که از همان سنین کودکی باید در کودک نهادینه شود. تقسیم کار و مسئولیت پذیری در کودک، راه حل مناسبی برای مقابله با فرزند سالاری ست. سعی کنید وظایفی در حد توان کودک، بر عهده او بگذارید تا آن را انجام دهد.

سخن پایانی:

رشد فرزند سالاری در خانواده های امروزی، باعث می شود که هم خود فرزندان دچار آسیب هایی شوند و هم والدین از ارزش و اعتبار کافی بی بهره بمانند. خود شیفتگی و ناتوان بودن، مهم ترین آسیبی ست که ما با فرزند سالاری به کودکان وارد می آوریم و اگر به موقع و به شکل صحیح، جلوی این معضل را نگیریم باعث خواهیم شد، فرزندانی سربار و ناکارآمد تحویل جامعه بدهیم که حتی در مقابل کمترین ناملایمات سر تسلیم و عجز فرود می آورند. ازین که این محتوا را در مجله آنلاین پروماگ مطالعه کرده اید از شما سپاسگزاریم. منتظر نظرات و تجربیات ارزشمند شما در تکمیل این محتوا هستیم.

به شما پیشنهاد می دهیم سایر مقالات بخش آموزش پروماگ را نیز مطالعه کنید:

آموزش چرتکه ؛ روش نوین یادگیری ریاضیات با نتایج باور نکردنی!

محافظت کودکان از فضای مجازی با راهکار هایی که پروماگ به شما پیشنهاد می دهد…

کودک آزاری و مصادیق بارز آن چیست؟ چگونه کودکانمان را محافظت کنیم؟

افسردگی در کودکان چیست و چگونه می تواند آینده کودکانمان را تحت شعاع قرار دهد؟

نوازش کودک چه اثراتی بر روند رشد روانی و جسمانی او خواهد داشت؟

اولویت بندی کارهای کودکان و پیشنهادات آموزشی پروماگ برای کودکان شما….

چگونه مسئولیت پذیری در کودکان را افزایش دهیم؟